Elk jaar krijgt vijf tot tien procent van de Belgische bevolking de griep. Onderzoek wijst op een groeiende tendens bij medewerkers om bij ziekte toch te gaan werken. Werkgevers maken zich daardoor almaar meer zorgen over het gevaar voor besmetting op het werk. 56% van de werkgevers verklaart dat het presenteïsme een probleem is in hun bedrijf. Het houdt in dat men wél fysiek aanwezig is, maar door diverse oorzaken niet optimaal presteert op het werk. Dit verschijnsel veroorzaakt een hoge kosten voor een bedrijf en kost zelfs meer dan ziekteverzuim. Cary Cooper, de hoogleraar uit Manchester die als eerste de term presenteïsme lanceerde, ziet in dit fenomeen “een gevaarlijk symptoom van de toenemende werkdruk”.
Twee soorten presenteïsme
Ten eerste hebben we het presenteïsme door te veel uren kloppen. De workaholics die als eersten op post en als laatsten de deur uit zijn. Soms nemen ze ook nog werk mee naar huis. Ze hopen dat iedereen, ook de baas, ziet hoezeer ze verknocht zijn aan hun taak.
Een ander soort presenteïsme bestaat erin toch te werken hoewel je niet fit bent. Je bent aanwezig, en daarmee is bijna alles gezegd. Je loon loopt door, maar je presteert minder dan normaal.
Angst de deadline niet te halen
De onderzoekers hebben diverse redenen blootgelegd die zieke werknemers aanzetten om toch niet thuis te blijven en zich te verzorgen en rust te nemen. Dit zijn de meest vermelde redenen:
– te veel werk/bang om de deadlines niet te halen (66%);
– geen vervanging of iemand aan wie men zijn werk kan toevertrouwen (56%);
– zijn vakantiedagen niet willen opgebruiken (50%);
– bang om een sanctie te krijgen omdat men ziekteverlof heeft genomen (46%);
– uit loyaliteit tegenover het bedrijf (36%);
– de bedrijfscultuur moedigt mensen niet aan om ziekteverlof te nemen (25%).
Verder blijken dat de meeste bedrijven het presenteïsme probleem bestrijden door de zieke werknemers naar huis te sturen (62%), door hun mensen bij te brengen dat ze thuis moeten blijven als ze ziek zijn (46%) of door hun werknemers de kans te geven om aan telewerk te doen als ze ziek zijn (22%).
Is een premie geven een goed idee ?
Een Belgische grootbank gaf een financiële vergoeding aan iedere medewerker die gedurende een maand volledig aanwezig was. Dat betekent dat die medewerker die maand geen verlof nam of niet afwezig was door ziekte. De gevolgen van deze beslissing laten zich raden: de maanden waarin verlof genomen werd, was er een opmerkelijke stijging van ziektemeldingen. Mensen redeneren dan: ‘Als ik de premie toch niet heb, dan …’.
Een betere suggestie kan zijn dat het een éénmalige beloning is op jaarbasis, maar geen belofte naar de toekomst is én dat het past in een ruimer kader van sfeer, veiligheid en samenhorigheid.
Wat kan je beter doen als bedrijf ?
Hoewel doorwerken ondanks gezondheidsklachten kan duiden op motivatie en loyaliteit aan bedrijf en de collega’s, zal dat op lange termijn contraproductief uitwerken voor de medeweker en de organisatie. Het leidt tot ziekteverzuim of tot presenteïsme en daarmee tot productiviteitsverlies. Emotionele uitputting is een van de belangrijkste oorzaken van presenteïsme en verzuim. Ze verdienen speciale aandacht bij de gezondheidscontrole van werknemers, tijdens functioneringsgesprekken en in gezondheidsprogramma’s.
Verder kunnen bedrijven hun verzuimbeleid ondersteunen met gezondheid- en fitness check-ups, ergonomisch verantwoorde arbeidsomstandigheden en het ondersteunen van gezondheidsbevorderend gedrag op de werkvloer, de gezondheid van hun mensen monitoren en zo nodig op peil houden. Als men serieuze gezondheidsklachten heeft, dan moeten werknemers worden ondersteund en de kans krijgen om ‘uit te zieken’, om daarmee de negatieve gevolgen van presenteïsme te ontmoedigen.
